نگاهی مختصر به رویکرد یوگا به آفرینش

برگرفته از درس گفتارهای استاد هاله نیک افشان

نگارنده: شبنم حجازی

« اول دفتر به نام ایزد دانا
صانع و پروردگار و حیّ و توانا »

در دانش یوگا گفته می‌شود زمانی که خداوند اراده بر خلقت نمود، ابتدا باید یک به دو تبدیل می‌شد و برای دو تا شدن، نیروی خلقت(شاکتی) لازم بود.
خداوندی که ماهیت آن اینگونه تعریف شده: دانا، صانع، پرونده، حی‌ّ و توانا
او که؛ آگاهی کل است، عالِم است، سازنده‌ی کل است، قادر است.
نیروییست که همیشه حضور دارد و فراگیر است و همه جا هست به معنای اینکه؛ در آنِ  واحد در همه جا حاضر است (omnipresence)
و عالِم است و آگاه بر همه چیز (omniscient)
و از آنجا که همه جا هست، حرکت نمی کند و شامل قانون زمان هم نمی‌شود…
در هنگام خلقت خداوندی که عالم است و حاضر، انرژی(پرانا شاکتی)، لازم داشت، بنابراین در سطحی پایین‌تر از «حضور محض»، پرانایی را آفرید که بتواند به شکل خلقت ایجاد شود.
انرژی(شاکتی/پرکریتی/یین/ ایدا) و آگاهی(شیوا/پوروشا/ یانگ/ پینگالا) در کنار هم، خلقت را شکل دادند.
با ترکیب شاکتی و شیوا؛ خلقت آغاز شد.
در اینجا «ماها پرانا» به شکل پرانای خلاق و صانع ایجاد می‌شود(پرانای کل/ Prana)
سپس این پرانا که می‌خواهد در سطحی پایین‌تر به ایجاد خلقت(زمینی شدن) بپردازد، نیاز به شعور و خِرد و ساختاری دارد که به سطحی زمخت‌تر می‌آید  و لایه‌ی روانی را می‌سازد که به عنوان «وگیانا مایاکوشا» شناخته می شود.
این لایه در مرز با بدن ذهنی هست که لایه‌ی بعدی است:«مانومایاکوشا»
در اینجاست که  «ایدا نادی» فعال می‌شود( ایدا و پینگالا، دو نادی مهم جریان پرانا در بدن هستند) اما در این سطح ، پینگالا امکان فعالیت ندارد چرا که از جنس ماده است  ولی ایداست که فعال است چرا که ایدا در سطح روانی و غریزی است و به «وگیانامایا کوشا» مربوط است بطوریکه در درجات مختلف هرچه انرژی ایدا در سطح بالاتری باشد از سطح «مانویاما کوشا» فاصله می‌گیرد و زمانی که در سطح بالای«ویگیانامایا کوشا» فعال است ارتباط غریزی و نزدیک به ماورا و عالم بالا را پیدا می‌کند.
ایدا و پینگالا در سطحی که ظریفتر است در کنار هم فعالیت می‌کنند، تا که خلقت صورت بگیرد و بعد که به سطح خاک می‌رسند، پینگالا فعال می‌شود.
ایدا در سطح ناخودآگاه و نیمه آگاه فعالیت می‌کند و پینگالا بیشتر در سطح خودآگاه است.
به همین خاطر است که ۵ وایو (پنج قسم پرانا در بدن) کاملاً به سطح زمینی و به دنیای خاک مربوطند و در ساختار «پرانامایا کوشا» هستند.
انرژی در اینجا به سطح سخت و مادی رسیده است و در وایوها تقسیم می‌شود که هر کدام ‌از پرانا‌وایوها، وایوهای فرعی هم دارند (اوپاپرانا ها) و همه‌ی این لایه‌ها نهایتن در فرم فیزیکی و زمختِ، بدن غذایی«آنامایا کوشا» به تجسم میرسند…
این روند شکل‌گیری خلقت و روند تکامل است که با طی این مسیر، انسان به رشد معنوی و کمال می‌رسد.

در ساتیاناندا یوگا (بیهار) با شش نوع یوگا:

1. هاتا یوگا
2. راجا یوگا
3. کریایوگا
4. کارما یوگا
5. باکتی یوگا
6. گیانا یوگا

تکامل فرد به انجام می رسد که این شش قسم تابع همین قانون خلقت هستند، طوریکه به هر فرد، با ذره ای از پرانای کل جان داده شده است تا به این دنیا بیاید و در حالیکه که در معرض تمام نمودهای دنیوی قرار می‌گیرد و تجربه می‌کند، فعالیت کند و به شناخت و پاکسازی دست یابد و در چرخه‌ی تکامل نقش خود را ایفا نماید.
این شش روش یوگا این توانایی و درک را به انسان می‌دهند؛ تا آگاه شود که این نمودهای دنیوی مثل سراب هستند و این حقیقت که آنچه در ظاهر می‌بینیم و جذب می شویم و دنبالشان می رویم، نهایتاً آن لذت و خواست غایی ما را برآورده نمی‌کنند.
همچنین این دانش، راه را نشان می‌دهد تا با شش چرخ ارابه‌ی یوگا (بیهار) فرد به هدف غایی و تعالی رهنمون شود.

پایان